Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları

Yaşam için, vücudun çalışması için, enerjiye ve hormonlara mutlak gereksinim vardır. 

Hormonlar, bir iç salgı bezi organı tarafından üretilen maddelerdir. Hormonlar vücudun çalışmasını düzenleyen ve yöneten maddelerdir. İç salgı bezleri, endokrin sistemi oluştururlar. Hipofiz, hipotalamus, tiroid ve paratiroid, pankreas, böbreküstü bezleri, kadında yumurtalıklar ve erkekte testisler ve damarların iç yüzeyini kaplayan endotel hücreleri endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerindendir. İç salgı bezlerinde üretilen ve salgılanan hormonların yetersiz salgılanması, hiç salgılanmaması veya normalden fazla salgılanması hormonal hastalıklara neden olur. Bu bezlerin fonksiyonları, kitleleri, tümörleri endokrinolojinin konularıdır.

Vücudun çalışması için gerekli enerjinin elde edilmesi, kullanılması, depolanması ve bu faaliyetlerin sürekliliği konusundaki tüm detaylar metabolizmanın konusu olarak ele alınır. Metabolik faaliyetler, organlar kadar hormonlara ilişkilidir ve bunlarla yönetilir. Vitamin ve mineral emiliminde eksiklikler ya da vücuttaki fazlalıkları, zararları, şişmanlık-obezite, insülin direnci sendromu, diyabet-şeker hastalığı, guatr, cinsel hastalıklar gibi çok sayıda hastalık ile kalıtımsal faktörlere bağlı olarak doğuştan ortaya çıkan yağ, karbonhidrat ve protein metabolizması hastalıklarının tanı ve tedavi işlemleri de yine Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları kliniklerince yürütülür.

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları, Antalya Yaşam Hastanelerimizin tüm hizmet alanlarında klinik hizmet vermektedir. Hastanelerimiz, endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları konusunda, ihtiyaç duyulan, başta tüm hormon testleri olmak üzere radyolojik görüntüleme yöntemleri ve diğer tüm tanı testlerine ilişkin tüm olanaklara ve son teknoloji ekipmanlara sahiptir.

Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları kliniklerinde tedavi edilen başlıca hastalıklar şunlardır:

Diyabet (Şeker Hastalığı):

Endokrinoloji Metabolizma kliniklerinde en yaygın olarak tanı ve tedavi işlemleri yürütülen hastalık, diyabettir. Diyabet; pankreas tarafından insülin hormonunun yeterli miktarda üretilememesi veya üretilen insülinin vücut hücreleri tarafından algılanamaması sonucunda kan şekerinin yükselmesi ile ortaya çıkan kronik bir endokrin metabolizma hastalığıdır. İnsülinin hiç üretilemeyen türüne Tip1 diyabet, kilo fazlalığı, insülin direnci ile gelişen türüne Tip2 diyabet, gebelik döneminde oluşan türüne gestasyonel diyabet (gebelik şekeri), bazı hormonal problemlere veya operasyonlara bağlı ortaya çıkan türüne ikincil-sekonder diyabet denir. 

Tiroid Bezi Hastalıkları (Guatr, Tiroid Nodülü, Kanseri, Tiroiditler, Hipertiroidi, Hipotiroidi, İyot Eksikliği)

Tiroid bezi, boyun bölgesinde yer alan, enerji metabolizması başta vücudun, organların işleyişine ilişkin önemli olan hormonları üreten bir salgı bezidir. Tiroid hormonları T3, T4 ve kalsitonindir. Tiroid bezi büyürse guatr oluşur, hormon üretimi azalırsa hipotiroidi, fazlalaşırsa hipertiroidi (zehirli guatr), bez içinde yumrular oluşursa tiroid nodülleri ve kanserleri ortaya çıkar. Bazen mikrobik olmayan tiroid iltihabı (tiroidit) gibi hastalıklarda bu hormonların salgılanma miktarında artış veya azalmalar ortaya çıkar. Bu durumlarda vücutta ciddi sorunlara yol açabileceğinden gerekli ilaç tedavileri ve cerrahi tedaviler mutlaka yapılmalıdır.

Obezite (Şişmanlık):

Obezite, vücut yağ oranının çok daha fazla olması halidir ve birçok hastalığın hazırlayıcısıdır. Vücut kitlesi kilo ve boyun karesi ile anlaşılır, kitle ( kg/m2 ) > 30 üzerinde ise şişmanlık vardır. Dengesiz düzensiz beslenme ile yüksek kalori alımına bağlı olarak gelişse de hormonal sorunların birçoğunda da obezite gelişebilir. Özellikle tiroid bezi, adrenal bezler, yumurtalıklar ve hipofiz bezine ilişkin hastalıklarda obezite gelişme ihtimali oldukça yüksektir. Bu gibi durumlarda obeziteye neden olan hastalığa yönelik tedavi planı belirlendikten sonra ideal kilolarına inmeleri sağlanmalıdır. 

Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon, Kan Basıncı Yüksekliği):

Hipertansiyon yaygındır, pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunlardan bir tanesi de hormonal bozukluklardır. Özellikle böbrek üstü bezleri ve tiroit bezine ilişkin endokrin hastalıklar ile diyabet hastalığında hipertansiyon gelişme ihtimali oldukça yüksektir. 

İnsülin Direnci Durumları:

Glikoz ana enerji maddesidir, kullanılabilmesi için insülin hormonuna ihtiyaç vardır. Bazen vücuttaki hücrelerin insülin hormonuna karşı duyarsız olması, dolayısıyla kan glikozunun kullanılamaması hali oluşur ki insülin direnci olarak adlandırılır. Bu durum kan glikoz (şeker) seviyesinin yükselmesine ve buna bağlı insülinin artmasına neden olur. Metabolik Sendrom ve kadınlarda görülen Polikistik Over Sendromu bunlara örnek olarak verilebilir. 

Hipofiz Bezi Hastalıkları:

Hipofiz bezi kafa içerisinde beyinin altında yer alan tırnak büyüklüğünde bir bezdir. Buradan vücudu yöneten, düzenleyen, Büyüme Hormonu, Prolaktin, ACTH, TSH, FSH, LH, Vazopressin gibi önemli hormonlar üretilmekte ve salgılanmaktadır. Bu hormonların fazla veya az salgılanması ile bunlara neden olan tümörler hipofizin hastalıkları arasındadır. Böylelikle büyüme hormonu azlığı varsa hipofiz yetmezliği, büyüme geriliği, boy kısalığı oluşabilir. Cinsiyet hormonu üretimi tetiklenemeyebilir, ergenliğe adım atılamayabilir, cinsel gelişim eksik kalabilir. Büyüme hormonu fazla ise erişkinlikte büyüme devam eder ve Akromegali ortaya çıkar. Obezite, diyabet ve hipertansiyonla seyreden Cushing Sendromu, emzirmediği halde memelerden süt gelişi ve adet görememe hali; Hiperprolaktinemi, erken menopoza giriş ve tiroid hastalıklarının gelişimi söz konusu olabilir.

Böbreküstü Bezi Hastalıkları:

Her iki böbreğin üst kısmında yer alan böbreküstü bezlerinden (adrenal veya sürrenal bezler) adrenalin, noradrenalin, kortizol, aldosteron ve cinsiyet hormonları üretilir. Bu hormonlar, enerji dengesi, kan glukoz ayarı, vücut sıvı ve elektrolit dengeleri ile kan basıncı, cinsiyet hormonlarının desteklenmesi, biyoritm, strese bedenin yanıtı gibi işlevler üstlenirler. Adrenal bezlerde oluşan iyi veya kötü huylu tümörler nedeniyle bu hormonların miktarında artış veya azalma söz konusu olabilir. Sonuç olarak obezite, erken kalp ve beyin damar bozuklukları, ikincil tansiyon yüksekliği veya düşüklüğü, ikincil şeker hastalığı veya şeker düşüklükleri, elektrolit bozuklukları, kıllanma ve üreme sorunları ile karşımıza çıkan Hiperaldosteronizm, Cushing Sendromu, Hiperandrojenizm ve Feokromasitoma gibi hastalıklar gelişir. 

Aşırı Kıllanma (Hirsutizm):

Aşırı kıllanma hali genellikle androjen yani erkeklik hormonunun fazlalığı nedeniyle ortaya çıksa da yumurtalık, böbreküstü bezlerinde meydana gelen hastalıklar, tiroid hastalıkları, hipofiz bezi hastalıkları gibi rahatsızlıklar sonucunda da görülebilir. 

Kolesterol ve Trigliserid (Kan Yağları Metabolizması) Hastalıkları:

Kan yağları, kolesterol ve trigliserid,  vücut enerjisinin ve hormonlarının bir diğer hammaddesidir. Kanda bulunan bu yağların yüksekliği beyin, kalp, böbrek, karaciğer ve göz gibi önemli organ ve damarlarına zarar vermekte, erken yaşta sorunlara neden olmaktadırlar. Kolesterol ve trigliserid yüksekliği, iyi-HDL kolesterol düşüklüğü bu hastalıklardan bazılarıdır. Bu tür hastalıkların ortaya çıkma nedeni genetik-ailesel, stres, aşırı kilo ve dengesiz beslenme olmakla birlikte ailesel ve genetik formlar erken yaşta teşhis edilmeli ve tedavi edilmelidir. 

Testis ve Over (Yumurtalık) Hormonal Hastalıkları:

Endokrinolojik hastalıklara bağlı olarak cinsiyet hormonlarının yeterli düzeyde salgılanmaması, hipogonadizm olarak adlandırılır. Hipogonadizm sorunu hormonal kaynaklı, erkeklerde testislerden testosteron üretiminin azalması, kadınlarda ise yumurtalıklardan östrojen üretiminin azalması sonucu ortaya çıkabilir. Buna bağlı olarak erkeklerde cinsel organın gelişimini tamamlayamaması, sakal bıyık çıkmaması gibi kıllanma eksikliği, sertleşme sorunları, kas gelişiminin eksik kalması güçsüzlük; kadınlarda ise yumurtalıkların olması gerektiği gibi çalışmamasına bağlı olarak yumurtalık kistleri, polikistik over sendromu, yumurtlama bozuklukları gözlenebilir. 

Osteoporoz (Kemik Erimesi) ve Diğer Metabolik Kemik Hastalıkları:

Kemik kitlesinin yoğunluğunun azalması, mimari yapısının zayıflaması nedeniyle daha kırılgan bir hale gelmesine osteoporoz yani kemik erimesi diyoruz. Kemik erimesi ve diğer metabolik kemik hastalıkları, vücudun kalsiyum-fosfor ve bunu ayarlayan vitamin D ile parathormon dengesinin bozulması sonrası ortaya çıkar. Bunlar genetik olarak yaş ilerledikçe daha sık karşımıza çıkmakla birlikte hareketsiz yaşam, sigara alkol ve kafein alımının fazlalığı ile birlikte dengesiz beslenme, menopoza girişle birlikte östrojenin azalması, vitamin eksikliği, cinsiyet hormonlarının erken eksikliği, tiroid hormon problemleri ve parathormon fazlalığı sonucu ortaya çıkabilmektedir.

İnfertilite (Kısırlık):

İnfertilite, istenildiği halde, bir yıllık sürede sağlıklı gebeliğin olmaması durumudur. Erkeklerde kısırlığa neden olan hastalıklar arasında sperm sayısının azlığı, kanal tıkanıklıkları, hormonal nedenler, genetik hastalıklar ve varikosel gibi durumlar yer alırken kadınlarda ise düzensiz adet döngüleri, azalan yumurta kapasitesi, prolaktin seviyesinin yüksekliği ve erken menopoz gibi hastalıklar infertiliteye neden olabilir. 

ENDOKRİNOLOJİK HASTALIKLAR

Hipofiz bezi Hastalıkları:

• Hipofiz bezi yetersizliği (Hipopituitarizm)
• Prolaktin “süt hormonu” hormon fazlalığı (Hiperprolaktinemi)
• Kortizol hormon fazlalığı (Cushing Hastalığı)
• Büyüme hormonu fazlalığı (Akromegali)
• Büyüme hormonu eksikliği ve boy kısalığı
• Şekersiz şeker hastalığı (Diabetes İnsipidus)
• Hipofiz adenomu, tümörleri

Tiroid Bezi Hastalıkları:

• Guatr (Tiroid bezi büyümesi)
• Tiroid hormon fazlalığı (Hipertiroidi / Zehirli Guatr)
• Tiroid hormon eksikliği (Hipotiroidi)
• Tiroid nodülü (iç guatr, zehirli guatr, sıcak veya soğuk nodül, nodüler guatr)
• Tiroidin iltihabi hastalıkları (Tiroidit; Hashimoto tiroiditi, Subakut tiroidit, Postpartum tiroidit)
• Tiroid kanserleri
• Gebelikte tiroid ve hormon problemleri

Paratiroid Bezi Hastalıkları:

• Paratiroid hormon fazlalığı (Hiperparatiroidi)
• Paratiroid hormon eksikliği (Hipoparatiroidi)
• Paratiroid adenomu
• Hiperkalsemi, Hipokalsemi 

Böbreküstü Bezi (Adrenal Veya Sürrenal) Hastalıkları:

• Kortizol hormon fazlalığı (Cushing sendromu)
• Kortizol hormon eksikliği (Addison hastalığı)
• Aldosterone hormon fazlalığı (Hiperaldosteronizm / Conn Sendromu)
• Adrenalin hormon fazlalığı (Feokromositoma)
• Adrenal kitleler (Adenoma, İnsidentaloma, Kanserler)
• Endokrin Hipertansiyon 
• Sekonder Diyabet

Kadın Cinsiyet Hormon-Östrojen ve Hastalıkları:

• Kadın cinsiyet hormonu-östrojen eksiklikleri (Over yetmezliği, Hipogonadizm)
• Polikistik over sendromu (Adet görmeme, kilo alma ve kıllanma)
• Kıllanma (Hirsutizm)
• Kısırlık (İnfertilte) 

Erkek Cinsiyet Hormon-Testosteron ve Hastalıkları:

• Testosteron eksikliği (Hipogonadizm)
• Erkekte meme büyümesi (Jinekomasti)
• Erektil disfonksiyon (Sertleşme sorunu-isteksizlik)
• Kısırlık (İnfertilite)

Metabolik Hastalıklar:

• Şeker Hastalığı (Diabetes mellitus)
• Şeker düşmeleri (Hipoglisemi)
• İnsülin direnci sendromu (Metabolik sendromu)
• Kilo sorunları-kilo fazlalığı “Obezite” ve beslenme, kilo kontrolü
• Gebelik Diyabeti
• Kemik erimesi (Osteoporoz)
• Vitamin ve mineral hastalıkları
• Kolesterol, trigliserid yüksekliği (Hiperkolesterolemi, Hiperlipidemi)
• Ürik asit yüksekliği (Gut hastalığı)