Yumurtalık (Over) Kistleri

Yumurtalık (over) kistleri artık her yaşta görülebilen bir rahatsızlıktır. Eskiden en sık 20-45 yaş aralığında görülen rahatsızlık, artık 13-20 yaş aralığında ya da menopoz sonrasında da görülebilmektedir.

Oluşum nedenleri eskiden beri hormonal düzensizlik olarak saptanan ve 3 cm üzerindekilerine genellikle kist ifadesi kullanılan lezyonların endüstriyel tarıma geçilmesi, böcek ilaçları(pestisitler) ve gençlerdeki aşırı kafein tüketimi sonrasında toplumdaki oranı yükselmiştir. 3 cm ve altındakiler basit kist ve follikül kisti adını alıp çoğunlukla adetten sonra yok olurlar. İnfertilite nedeni olmaları çok nadirdir.

Her over kisti belirti vermez. Adet gecikmesi, düzensiz kanama veya kist 5-6 cm'yi geçince karın ağrısı ile hastanın başvurusu ile saptanır. %85'i iyi huyludur. Ailesinde yumurtalık (over) kanseri, endometrium kanseri hikayesi olanlar risk grubu olduklarından daha yakın takip gerektirir. Tek taraflı, mobil ve 6 cm altındakiler; çift taraflı, yapışık ve 6 cm'den büyük olanlara göre iyi huylu ve tedaviye cevap vermeye daha yatkındırlar. Çoğu zaman iyi huylu olanlar gebelikte dahi görülebilirler. 6 cm'nin üstünde ve medikal tedaviye yanıt vermeyen az bir kısmı rüptüre olma veya over torsiyonu (sapı etrafında dönerek boğulma) nedeniyle operasyon gerektirebilir.

Kistlerin olumlu yada olumsuz olmaları konusunda ultrason, TM markerları ve MR her zaman teşhis koymaya yardımcı olur.

Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Tedavi over kistlerinin cinsine göre değişir (follikül kisti, endometriotik, hemorajik vs.).

Basit kistler çoğu zaman menstrüasyon sonrası yok olur. Duvarı (cidarı) kalın olan kistler, çikolata kistleri ya da menopoz sonrası 5 cm’nin altında olanlar yıllarca aynı büyüklükte kalabilirler. Bunlar 6 ayda bir ultrason veya TM markerları aracılığı ile takip gerektirir.

İltihaba bağlı kistlerde antibiyotik yeterlidir. Çoğu zaman oral kontraseptiv ya da sadece progesteron tabletleriyle tedavi yeterlidir. Altta yatan sebep; tiroid bozuklukları, sürrenal fonksiyon bozukluğu ya da hipofiz kökenli hormon bozukuğu ise etyolojik neden tedavi edilmedikçe kist kaybolmaz.

Cerrahi girişim kötü huylu olanlarda, yapışık olanlarda ya da sapı etrafında dönerek over torsiyonu olma şansı yüksek olan 6-7 cm üstü kistlerde geçerlidir. Operasyon planlanan her kistten önce ileriye yönelik öngörüler düşünülmelidir. Zira tekrarlama şansı olan kist için overin korunması mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Günümüzde artık over kist ameliyatı geçiren çoğu hastada tekrarladığı ve hastanın gerek hormonal düzensizlik gerek infertilite yönünden sıkıntılı sürece girdiği görülmektedir.

Kistin tipine göre basit kistektomi, ooferektomi ya da kanser hücresi saptanmışsa total histerektomi ve ooferektomi gerekebilir.

Sağlıklı bir jinekolojik hayat için en geç 6 ayda bir ultrason yapılması ve obezite, yağlı yiyecekler, aşırı kafein tüketiminden uzak durulması uygun olacaktır.