Polikistik Over Sendromu (PKOS), aşağıdaki belirtilerden üç veya daha fazlasının bir arada olması durumunda düşünülen bir durumdur:

1. Ciddi adet düzensizliği (örneğin, birkaç ay adet görememe, sık veya aşırı kanama)
2. Tüylenme, sivilcelenme ve saç dökülmesi gibi kozmetik sorunlar
3. İnsülin direnci, kolay kilo alma ve kilo verememe gibi metabolik sorunlar
4. Gebe kalmada zorluk
5. Açıklanamayan cilt lezyonları
6. Hormonal dengesizlik (LH/FSH oranının 2 katından fazla olması)

Not: Polikistik Over Sendromu, yumurtalık kisti değildir. Yumurtalıklarda çok sayıda küçük folikül kisti bulunması ile karakterizedir. Ancak ultrasonda bu görüntünün olması ve diğer semptomların olmaması durumunda PKOS'tan bahsedilemez.

PKOS ve Yumurtlama Süreci

Normalde, 28 günlük bir menstrüel döngüde adetin 1. gününden itibaren yaklaşık 14. günde yumurtlama (ovülasyon) gerçekleşir. Bu süreçte yumurtalıkta büyüyen folikül (gelişimsel over kisti) çatlayarak içindeki yumurtayı karın boşluğuna bırakır. Ovülasyon sonrasında yumurtalıktan progesteron hormonu salgılanır. Eğer döllenme gerçekleşirse progesteron salgılanmaya devam eder; ancak döllenme gerçekleşmezse progesteron seviyesi düşer, rahim içi tabaka atılır ve adet kanaması olarak dışarı atılır.

PKOS hastalarında yumurtlama gerçekleşmediğinden progesteron salgılanmaz ve adet görme problemleri ortaya çıkar.

PKOS ve İnsülin Direnci

PKOS hastalarının yukarıdaki belirtileri yaşamasının temel nedeni genellikle insülin direncidir. İnsülin direnci olduğunda vücutta fazla insülin salgılanır, bu da aşırı karbonhidrat tüketimi ile artar. Karbonhidrat grubu besinler arasında buğday, pirinç, mısır gibi gıdalar ile yapılan her şey (ekmek, makarna, bulgur, patates vb.), cips, patates kızartması ve şekerli gıdalar bulunur.

İnsülin, fazla karbonhidratı vücutta yağa dönüştürür, bu yüzden karbonhidrat tüketenlerin kilo alması daha olasıdır.

Vücuttaki yüksek insülin seviyesi, diğer hormonların (östrojen, progesteron, tiroid hormonları vb.) taşıyıcı sistem ile organlara taşınmasını engelleyebilir. Bu durum, yumurtalıkların düzenli çalışmasını ve metabolik dengeyi bozar.

PKOS'ta Beslenmenin Önemi

Karbonhidrat tüketiminin kısıtlanması, insülin seviyesini düşürerek kilo vermeyi ve diğer hormonların daha etkili çalışmasını sağlar. Bu, PKOS'un birçok semptomunu azaltmada yardımcı olabilir. Adet düzenleyici hormonal tedavi, tüylenme için hormonal tedavi ve insülin direnci için ilaç kullanımı gibi tedaviler uygulanabilir; ancak beslenme alışkanlıkları değiştirilmezse bu tedaviler geçici olacaktır.

PKOS tedavisi, kişinin önceliğine göre planlanır. Örneğin çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda yumurtlama uyarımı (ovülasyon indüksiyonu) uygulanabilir; adet düzensizliği olan hastalarda hormonal tedavi tercih edilebilir. Her tedavi protokolünde, karbonhidrat kısıtlaması başarıyı artırır.

PKOS ile İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar

1. Yanlış: PKOS yumurtalık kistidir.
   Doğru: PKOS, yumurta tembelliğidir. Yumurtalıkta çok sayıda küçük folikül kisti bulunur, ancak bu durum tek başına bir kist değildir.

2. Yanlış: PKOS'lu hasta gebe kalamaz.
   Doğru: PKOS'lu hastalar, kendiliğinden veya yardımcı üreme teknikleriyle gebe kalabilir.

3. Yanlış: Her kilolu hasta PKOS'tur.
   Doğru: Genetik yatkınlık yoksa, kilo her zaman PKOS'u desteklemez.

4. Yanlış: Zayıf hastada PKOS olmaz.
   Doğru: Zayıf hastalarda da nadiren PKOS görülebilir.