Vertigo Başınızı Döndürmesin

Vertigo kişinin ve etrafın dönmesi ile ortaya çıkan bir histir. Hastanın uzaydaki oryantasyonunun kısmi ya da tam kaybıdır. Göz hareketlerinin artması (Nistagmus) sonucu çevrede hareket varmış hissi ortaya çıkar. Vertigoya bulantı ve kusma, denge kaybı, kulak çınlaması eşlik edebilir.

Vertigoya Yol Açan Nedenler Nelerdir?

Genellikle vestibüler merkezin (denge merkezi) veya onunla ilgili yolların, beyincik ya da beyinle ilgili bozukluğu gösterir yani vertigo kulak içi kaynaklı (periferik) veya merkezi sinir sistemi ile ilgili (santral) ya da sistemik nedenler ile ortaya çıkabilir. Enfeksiyon kaynaklı olabilir (labirentit, vestibüler nörit) veya grip, kızamık, kızamıkçık, herpes, kabakulak, çocuk felci, Epstein-Barr virüsleri ile ortaya çıkabilir. İç kulak tümörlerinde (akustik nörinom), beyin damarlarının tıkanmasında, beyin hastalıklarında, travmada vertigo ortaya çıkabilir. Yine seröz labirentit, Meniere Hastalığı, kohlear (iç kulak duyma merkezi hastalıkları) bozukluklar, barotravma (basınca maruz kalma), ani işitme kaybı, presbiakuzi (yaşlılıkla ilgili işitme kaybı), vertebrobaziler yetmezlik (boyun rahatsızlıkları), kupulolitiazis (benign paroksismal pozisyonel vertigo), sistemik hastalıklar (hipertansiyon, diyabet, kansızlık, vitamin eksikliği gibi), göz hastalıkları nedeni ile de vertigo görülebilir. Yine tansiyon düşüklükleri, multipl skleroz, tümoral kitleler, vasküler(damarsal) olaylar, zehirlenmeler (intoksikasyon ), alkol, dejeneratif hastalıklar vertigo nedeni olabilmektedir.

Vertigoya Yol Açan Bulgular Nelerdir?

Teşhiste en önemli şey kişinin sorgulanmasıdır (anamnez). Böylece vertigonun altında yatan neden bulunur ve tedavi edilir. Vertigonun periferik (iç kulak kaynaklı) veya santral (beyinle ilgili) ayrımı yapılmalıdır. En sık nedeni BPPV (benign paroksismal pozisyonel vertigo)’dir. Bu hastalık halk arasında iç kulak kristallerinin oynaması olarak bilinir. İç kulak sıvısı (endolenf ve perilenf) miktarının bozukluğunda ortaya çıkar. Vertigoya bulantı, kusma, kulak çınlaması ve işitme kaybı gibi şikayetler ekleniyorsa akla Meniere Hastalığı gelmelidir. Baş dönmesi ile birlikte gözlerinin önünde perde oluşuyorsa tansiyon düşmesi veya göz hastalıkları düşünülmelidir. Hareketsel artan vertigoda iç kulak hastalıkları ve boyun rahatsızlıkları (servikal sendrom, vertebrobaziler yetmezlik) düşünülmelidir. Yürüyüşte ve ayakta durmada dengesizlikle beraber vertigo varsa santral (beyinle ilgili) veya sistemik hastalıklar (MS) araştırılmalıdır. Tekrarlayan vertigoda Meniere; çift görme ile ilgili vertigoda beyin sapı lezyonları; şuur kaybı ile beraber ortaya çıkan vertigoda nörolojik hastalıklar söz konusu olabilir.

Vertigonun hafif şekline “Dizziness (sersemlik hali)” denir. Ağır vertigoda baş dönmesine bulantı ve kusma eşlik eder. Vertigoda kişi kendisinin veya etrafının döndüğünü hisseder, ayrıca senkop (bayılma), taşıkardi (çarpıntı) görülebilir. Kalp hastalıkları, çok fazla nefes alınması (hiperventilasyon) ve psikolojik nedenlerle de vertigo oluşabileceği unutulmamalıdır. Periferik vertigoda baş dönmesi daha fazladır ve bulantı, kusma bulunur. Nadiren işitme kaybı olabilir, sıklıkla çınlama (tinnitus) bulunabilir ve gözün yatay hareketleri (horizontal nistagmus) artar. Vertigo devamlı veya aralıklarla olabilir, dakikalarca veya günlerce sürebilir. Periferik vertigoda baş dönmesi bir dakikadan azdır. Santral vertigoda ataksi bulunabilir. Kulak akıntısı ile beraber seyreden vertigoda kulak enfeksiyonu düşünülmelidir. Şuur kaybı, hafıza kaybı, yutma güçlüğü, konvülsiyon, kol ve bacaklarda güçsüzlük, felç, kafa travması hikayesi varsa nörolojik vertigo düşünülmelidir.

Vertigo Tanısı Nasıl Konulmaktadır?

Baş ve boyun muayenesi, kulağın otoskopik muayenesi, nörolojik muayene, göz muayenesi yapılmalıdır. Enfeksiyon varsa tedavi edilmeli, dış kulak yolunda buşon (kulak kiri) varsa temizlenmelidir. Göz hareketlerinin (nistagmus) Frenzel gözlüğü ile takip edilmesi tanı koydurucudur. Kristal kayması (BPPV) durumunda Dix-Hallpike Testi (hareketle) vertigo tanısında yardımcıdır. Tanıda odyolojik tetkikler, elektronistagmografi  (ENG), beyin sapı testi, radyolojik filmler, tomografi ve MR, elektroensefalografi (EEG), kan tetkikleri (tam kan, biyokimya) düşünülmelidir.

 Vertigo Tedavisi Nasıl Yapılmaktadır?

Vertigonun tedavisi nedene yöneliktir. Enfeksiyon tedavi edilir, kronik hastalıkların tedavisi yapılır ve eksiklikler (kansızlık, vitaminsizlik) giderilir. Bulantı, kusma için medikal tedavi yardımcıdır. Ani baş hareketlerinden kaçınmalı, istirahat edilmeli, bol sıvı tüketilmelidir; kafein (kahve), tütünden (sigara) uzak durulmalıdır. BPPV (benign paroksismal pozisyonel vertigo) tedavisinde özel manevralar (Epley manevrası gibi) yüz güldürücüdür. Vertigonun nedeni cerrahi gerektiren bir durum ise operasyon düşünülmelidir.