Protez cerrahisi, eklem hastalıkları ve hasarları nedeniyle günlük yaşamda ciddi hareket kısıtlılıkları yaşayan hastalara, kaybettikleri hareket kabiliyetini geri kazandırmak amacıyla yapılan cerrahi bir tedavi yöntemidir. Yaşlanmaya, aşırı kiloya, travmalara veya eklem hastalıklarına bağlı olarak gelişen eklem kireçlenmesi (Osteoartrit veya Dejeneratif Artrit) gibi rahatsızlıklar, zamanla eklem yüzeylerinin aşınmasına yol açar. Bu gibi durumlarda protez cerrahisi devreye girerek, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirme potansiyeli taşır.

Kireçlenme nedenlerine bakacak olursak, en sık rastlanan neden aşırı kilodur. Yüksek ağırlık altında yürüme ve aktiviteler sonucunda vücudun yükünü taşıyan eklemler ezilmekte, zamanla aşınarak özelliklerini kaybetmekte ve nihayet vücudumuzun alarm sistemi gibi çalışan “Benden bu kadar, artık yürüyemiyorum” anlamına gelen inatçı ağrılara neden olmaktadır. Ayrıca uzun yıllar yük altında çalışmaya bağlı, eklemlerin yanlış kullanımı ve zorlanması sonrası gelişen aşınmalar ya da önemsenmeyen, ihmal edilen, menisküs ve kıkırdak yaralanması gibi sorunlar veya tedavi edilmeyen diğer eklem hastalıkları sonucunda karşımıza çıkmaktadır.

Protez Cerrahisi Nedir ve Hangi Durumlarda Uygulanır?

Protez cerrahisi, aşınmış veya hasar görmüş eklem yüzeylerinin, özel alaşımlardan yapılmış yapay eklemlerle değiştirilmesi işlemidir. En sık uygulanan protez ameliyatları diz, kalça, omuz ve ayak bileği gibi vücudun yük taşıyan büyük eklemlerinde yapılır. Protez cerrahisi, özellikle eklem kireçlenmesi, travma sonrası eklem bozuklukları, menisküs veya kıkırdak yaralanmaları gibi durumlar nedeniyle ağrıları dayanılmaz hale gelen ve hareket kabiliyeti kısıtlanan hastalar için uygundur.

Protez cerrahisinin uygulanabileceği durumlar:

• İleri derece kireçlenme (Osteoartrit)
• Eklemi etkileyen romatizmal hastalıklar
• Travma sonrası eklem hasarları
• Doğuştan gelen eklem bozuklukları
• Diğer tedavilere yanıt vermeyen ve ağrı kontrolü sağlanamayan durumlar

Protez Cerrahisinde Hastaların Başarıyla Ameliyat Edilmesi İçin Gerekli Hazırlıklar

Protez cerrahisinin başarılı bir şekilde yapılabilmesi için ameliyat öncesi değerlendirmeler büyük önem taşır:

• Hasta Seçimi: Hastanın genel sağlık durumu, yaş, aktivite düzeyi gibi faktörler değerlendirilir. Özellikle kalp sağlığı, diyabet gibi sistemik hastalıklar kontrol altına alınmalıdır.
• Enfeksiyon Önlemleri: Vücuttaki herhangi bir enfeksiyon, protez cerrahisinin başarısını olumsuz etkileyebileceği için, ameliyat öncesi tedavi edilmelidir.
• Fiziksel Hazırlık: Operasyon sonrası iyileşme sürecinde egzersiz yapabilmesi ve hareketliliğini sürdürebilmesi için hastaya gerekli eğitimler verilir.

Protez Cerrahisinin Tarihçesi ve Gelişimi

Protez cerrahisi, ilk olarak 20. yüzyılın ortalarında gelişmeye başlamış ve son yıllarda modern tıptaki ilerlemelerle önemli ölçüde gelişmiştir. 1960’larda İngiliz cerrah Sir John Charnley, modern kalça protezinin temelini atmış ve günümüzde kullanılan protezlerin öncüsü olarak kabul edilmiştir. Teknolojik ilerlemelerle birlikte protezlerin dayanıklılığı, işlevselliği ve uyumluluğu artmış, protez cerrahisi daha güvenli ve yaygın bir tedavi seçeneği haline gelmiştir.

Protez cerrahisi sayesinde artık ilaçlar veya diğer alternatif tedavilerle düzelemeyecek veya ağrının kontrol edilemediği eklem bozukluklarında, görevini yitirmiş olan eklem yüzleri teknoloji ürünü olan özel alaşımlardan yapılmış protez dediğimiz yapay eklemlerle değiştirilmekte ve uygun şartları sağlayan hastalarda diz, kalça, ayak bileği ve omuz eklemlerindeki sorunlar kalıcı olarak iyileştirilebilmektedir.

Protez Cerrahisinin Başarı Oranları ve İstatistikler

Protez cerrahisi, dünya genelinde giderek daha fazla insan tarafından tercih edilmektedir. İşte protez cerrahisi ile ilgili bazı çarpıcı istatistikler:

• Diz ve Kalça Protezleri: Dünya genelinde her yıl yaklaşık 2 milyon diz ve kalça protezi ameliyatı yapılmaktadır.
• Başarı Oranı: Modern protez cerrahisi teknikleri ile yapılan diz ve kalça protezlerinde başarı oranı %90’ın üzerindedir.
• Uzun Ömürlülük: Kalça ve diz protezlerinin ömrü, ortalama olarak 15-20 yıl arasında değişmekte olup, bu süreyi tamamlayan hastalar gerekli durumlarda ikinci protez cerrahisine tabi tutulabilir.

Protez Cerrahisinden Sonra İyileşme Süreci

Protez cerrahisi sonrası iyileşme süreci, hastanın ameliyat sonrasında önerilen egzersiz ve bakım rutinine ne kadar uyduğuna bağlıdır. Genellikle ameliyattan sonraki ilk gün hastaya basit hareketler yaptırılır ve fizik tedavi programına başlanır. İyileşme sürecini hızlandırmak için dikkat edilmesi gerekenler:

• Egzersiz: Ameliyat sonrasında düzenli egzersiz, protezin uyum sağlaması ve kasların güçlenmesi için oldukça önemlidir.
• Beslenme ve Hidrasyon: Vücut iyileşme sürecinde daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar; bu nedenle sağlıklı beslenme ve yeterli sıvı alımı iyileşmeye katkıda bulunur.
• Enfeksiyon Riski Kontrolü: Ameliyat edilen alanın temiz tutulması ve enfeksiyon riskine karşı dikkatli olunması gereklidir.

Protez Cerrahisi Hakkında Sık Sorulan Sorular

1. Protez cerrahisi ağrılı bir işlem midir?
Ameliyat sırasında hastaya anestezi uygulanır ve bu nedenle işlem sırasında ağrı hissedilmez. Ameliyat sonrasında ağrı yönetimi için doktor tarafından ağrı kesici ilaçlar reçete edilir.

2. Protez cerrahisi sonrası ne kadar sürede iyileşebilirim?
İyileşme süreci, protezin yerine ve hastanın fiziksel durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Genellikle 6-8 hafta içinde hastalar günlük aktivitelerine dönebilir.

3. Protez cerrahisinin riskleri nelerdir?
Her cerrahi işlemde olduğu gibi protez cerrahisinde de enfeksiyon, kanama, protezin yerinden çıkması gibi riskler bulunur. Ancak bu riskler, dikkatli önlemlerle minimize edilebilir.

4. Protez ömrü ne kadardır?
Günümüzde kullanılan protezlerin ömrü ortalama 15-20 yıl olarak belirlenmiştir. Bu sürenin sonunda protezde aşınma veya gevşeme meydana gelebilir ve gerekirse yenilenmesi gerekebilir.

5. Protez ameliyatı sonrası tamamen ağrısız bir yaşam mümkün mü?
Protez ameliyatı, ağrıyı önemli ölçüde azaltır ve hareket kabiliyetini geri kazandırır. Ancak bazı durumlarda, özellikle hava değişimlerinde veya uzun süreli fiziksel aktivitelerde hafif rahatsızlık hissedilebilir.

Protez Cerrahisi ile Eklem Sağlığına Yeniden Kavuşun

Protez cerrahisi, eklem hastalıklarından kaynaklanan ağrıyı gidermek, hareket kabiliyetini artırmak ve yaşam kalitesini yükseltmek için etkili bir tedavi yöntemidir. Teknolojik ilerlemelerle birlikte protez cerrahisi daha güvenilir ve başarılı hale gelmiş, dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını değiştirmiştir. Protez ameliyatından sonra, uygun egzersiz, sağlıklı yaşam ve doktor kontrollerine düzenli devam ederek yeni eklemlerinizle sağlıklı ve ağrısız bir yaşam sürmeniz mümkün.