Katarakt nedir?

Katarakt, göz merceğinde oluşan bulanık alanlardır. Göz lensiniz çoğunlukla proteinlerden oluşan şeffaf ve esnek bir yapıdır. Yaşlandıkça merceğinizdeki proteinler parçalanarak görüşünüzü etkileyen bulanık lekeler oluşturur.

Dünyaya kirli bir pencereden bakıyormuş gibi hissedebilirsiniz. Zamanla görüşünüz kötüleşir. Günlük işlerinizi yerine getirmekte zorlanabilirsiniz.

Katarakt yaşlanmanın kaçınılmaz bir parçasıdır.

Ne kadar yaşlanmanın doğal bir parçası olsa da bu solgun görüşle yaşamak zorunda değilsiniz. Kataraktı gidermek ve görüşünüzü yeniden sağlamak için ameliyat olabilirsiniz.

Katarakt türleri

Kataraktın birçok türü vardır. Bu yazımız yaşa bağlı kataraktlara odaklanmaktadır.

Diğer katarakt türleri şunlardır:

Pediatrik katarakt: Pediatrik katarakt bebekleri ve çocukları etkiler. Bebeklerde katarakt doğuştan veya doğumdan bir süre sonra oluşabilir. Pediatrik katarakt genellikle kalıtımsaldır ancak göz yaralanmaları veya diğer göz rahatsızlıkları nedeniyle de meydana gelebilir. Pediatrik kataraktı olan bebek ve çocukların acil tedaviye ihtiyaçları vardır.

Travmatik katarakt: Bu katarakt, gözünüze bir şey zarar verdiğinde oluşur. Bu türün tedavisi daha karmaşıktır çünkü mercek çevresindeki yapıların da onarılması gerekebilir.

İkincil katarakt: Bunlar lens kapsülünüzde veya lensinizi kaplayan zarda oluşan bulutsu lekelerdir. Bu durum için başka bir terim arka kapsül opaklaşmasıdır. Katarakt ameliyatının yaygın fakat kolaylıkla tedavi edilebilen bir komplikasyonudur.

Yaşa bağlı katarakt türleri

Yaşa bağlı kataraktın da çeşitli türleri vardır. Bunlar merceğinizdeki konumlarına göre isimlendirilirler. Bu türleri anlatmak için öncelikle merceğinizin anatomisi hakkında biraz bilgi sahibi olmanız önemlidir.

Lensiniz birkaç katmandan oluşur. Bunları bir elmanın katmanları gibi düşünebilirsiniz:

Çekirdek merceğinizin merkezindedir. Elmanın çekirdeği gibidir.

Korteks çekirdeği çevreleyen tabakadır. Yediğiniz elmanın çekirdeğini saran yenilen kısım gibidir.

Lens kapsülü, korteksi kaplayan ince zardır. Teknik olarak merceğin bir parçası değildir; bunun yerine merceği kaplayan ve koruyan, sıkı oturan bir deri gibidir. Lens kapsülü biraz elma kabuğuna benzer.

Katarakt merceğinizin neresinde oluştuğuna göre sınıflandırılır. Çoğu zaman birden fazla tür aynı anda görülebilir. Bunun nedeni, merceğinizin birden fazla bölgesinde bulutlu lekelerin oluşmasının yaygın olmasıdır. Yaşa bağlı kataraktın en yaygın üç türü şunlardır:

Çekirdekte oluşan türüne nükleer sklerotik katarakt,

Kortekste oluşana kortikal katarakt,

Arka kortekste oluşana ise arka subkapsüler katarakt ismi verilir.

Katarakt genellikle kaç yaşında başlar?

Göz merceğinizdeki proteinler 40 yaş civarında bozulmaya başlar. Ancak genellikle 60 yaş veya sonrasına kadar belirtileri fark etmezsiniz. Diyabet gibi bazı hastalıklar belirtilerin daha erken ortaya çıkmasına neden olabilir.

Katarakt ne kadar yaygındır?

Katarakt dünya çapında çok yaygın görülen bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre dünya çapında insanların yaklaşık %17'sinde görme sorunlarına neden olan katarakt vardır. Ancak yaygınlık ülkeye ve bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. İnsanların genellikle daha fazla risk faktörüne sahip olduğu ve katarakt tedavisine sınırlı erişimin olduğu orta ve düşük gelirli ülkelerde daha yüksek bir yaygınlığa sahiptir.

80 yaşın üzerindeki kişilerin yüzde 50'sinden fazlasında ya katarakt var ya da katarakt ameliyatı geçirmiş oluyor.

Belirtiler ve Nedenler

Katarakt belirtileri nelerdir?

Katarakt belirtileri şunları içerir:

Sisli veya bulanık görüş
Renkleri algılayışınızda değişiklik (Renkler soluk görünebilir veya eskisi kadar canlı olmayabilir)
Parlak güneş ışığına, farlara veya lambalara karşı hassasiyet
Işıkların etrafında oluşan haleler veya çizgiler de dahil olmak üzere parlama
Geceleri görmede zorluk
Okumak için daha parlak bir ışığa ihtiyaç duymak
Çift görme

Katarakt ağrılı mıdır?

Katarakt genellikle ağrı yapmaz ancak gözlerinizi ışığa karşı daha duyarlı hale getirerek rahatsızlığa neden olabilirler.

Katarakta ne sebep olur?

Kataraktın ana nedeni lensinizdeki proteinlerin kademeli olarak parçalanmasıdır. Ancak bazı genetik ve çevresel faktörler diğer insanlara kıyasla daha genç yaşta katarakt geliştirme riskinizi artırabilir.

Katarakt için risk faktörleri nelerdir?

Katarakt oluşumuna ilişkin risk faktörleri üç ana gruba ayrılır; çevresel, tıbbi ve genetik.

Çevresel risk faktörleri

Çevresel risk faktörleri etrafınızda karşılaştığınız faktörlerdir. Çevresel faktörler vücudunuzdaki serbest radikal miktarında artışa sebep olarak size zarar verebilir. Bunlar sağlıklı hücrelere zarar veren kararsız moleküllerdir. Serbest radikaller göz merceğinizdeki hücrelere zarar vererek katarakt oluşumuna yol açabilir.

Çevresel risk faktörleri şunları içerir:

Hava kirliliği
Sigara dumanı
Alkol
Endüstriyel kimyasallar
Tarım ilaçları
Güneşten gelen UV ışığına uzun süre maruz kalmak
Vücudunuzun üst kısmında radyasyon tedavisi geçirmiş olmanız

Tıbbi risk faktörleri

Diyabet hastası olmak
Glokom gibi bazı göz ameliyatları geçirmek
Bazı tıbbi durumların (romatoid artrit gibi) tedavisinde kullanılan kortikosteroidler
Retina pigmentosa veya üveit gibi bazı göz hastalıklarına sahip olmak

Genetik risk faktörleri:

Ailenizde katarakt öyküsü olması sizde de görülme olasılığını artırır. Bazı genetik mutasyonlar konjenital (doğuştan gelen) kataraktlara yol açar. Yaşa bağlı katarakt söz konusu olduğunda, genetik mutasyonlar lensinizi çevresel risk faktörlerinden kaynaklanan hasarlara karşı daha savunmasız hale getirebilir. Yani genetik riskinizi değiştiremeseniz de aile geçmişinizi bilmeniz ve bunu doktorunuzla paylaşmanız erken teşhis ve tedavide yardımcı olur.

Katarakt nasıl teşhis edilir?

Göz doktorunuz, kapsamlı bir göz muayenesi yoluyla katarakt tanısı koyabilir. Ayrıca size görüşünüzü, tıbbi geçmişinizi ve eskisi kadar iyi göremediğiniz için günlük görevlerde sorun yaşayıp yaşamadığınızı da soracaktır.

Tedavi

Kataraktı tedavi etmenin en iyi yolu nedir?

Katarakt ameliyatı, kataraktı gidermenin ve net görüşünüzü geri kazanmanın tek yoludur. Katarakt ameliyatı sırasında göz doktoru, bulanıklaşan doğal merceğinizi çıkarır ve yerine göz içi merceği koyar. Bu mercek kalıcı olarak gözünüzde kalan yapay bir mercektir.

Bu merceğin temel faydası, doğal lensinizin olması gerektiği gibi şeffaf olmasıdır. Diğer bir faydası da kırma kusurlarını düzeltebilmesi ve ameliyatınızdan sonra gözlüğe ihtiyacınızın kalmamasıdır.

Katarakt ameliyatı güvenli midir?

Katarakt ameliyatı Türkiye’deki en güvenli ve en sık yapılan ameliyatlardan biridir. Çoğu insanda ciddi bir komplikasyon görülmez. Ancak retina dekolmanı ve enfeksiyon dahil olası tüm risklerin farkında olmak önemlidir.

Bazı göz hastalıkları veya altta yatan tıbbi durumlar komplikasyon riskinizi artırabilir. Bu nedenle, ameliyatınızdan önce bireysel risk düzeyiniz hakkında doktorunuzla konuşmalısınız. Ayrıca ortaya çıkabilecek olası sorunları nasıl tedavi edebileceklerini de danışabilirsiniz.

Katarakt ameliyatından iyileşme

Ameliyat sonrasında hafif ağrı ve rahatsızlık hissedebilirsiniz. Doktorunuz size 1 – 2 gün kullanmanız için bir ağrı kesici verebilir.

Tam iyileşme 4 ila 8 hafta sürer. Ancak görüşünüzdeki düzelmeleri çok daha erken fark edeceksiniz. Doktorunuz, bir hafta sonrası için size kontrol muayene randevusu oluşturacaktır.

Önleme

Kataraktı önleyebilir miyim?

Katarakt gelişimi yaşlanmanın tipik bir parçasıdır. Ancak göz sağlığınızı korumak ve muhtemelen süreci yavaşlatmak için birkaç adım atabilirsiniz:

Sigara içmeyin. Sigara dumanı katarakt riskini artırır. Halen sigara içiyorsanız, doktorunuzdan bırakmanızı kolaylaştıracak tavsiyeler isteyebilirsiniz.

Gözlerinizi güneşten koruyun. Anti-UV kaplamalı güneş gözlüğü kullanın. Kenarlı bir şapka da güneşten korunmanızda yardımcı olabilir.

Düzenli göz muayenesi yaptırın. Doktorunuzla muayene aralıklarını konuşabilirsiniz.

Katarakt ameliyatımı ne zaman yaptırmalıyım?

Görüşünüzde ciddi bir bozulma yoksa erken dönemde ameliyata ihtiyacınız olmayabilir. Ancak katarakt zamanla ilerleyerek daha belirgin semptomlara neden olabilir. Belirtileriniz günlük yaşamınızı etkilemeye başlarsa, doktorunuz ameliyat önerebilir.

Kataraktla nasıl yaşayabilirim?

Kataraktınız varsa kendinize bakmak için yapabileceğiniz birçok şey var:

Güçlü güneş ışığında parlamayı azaltmak için polarize güneş gözlüğü takın.
Okumanıza yardımcı olması için uygun gözlük kullanın.
Okurken daha iyi görmenize yardımcı olması için lambalarınıza daha parlak ampuller ekleyin.
Farlar sizi rahatsız ediyorsa veya göz kamaştırıyorsa gece araç kullanmaktan kaçının.
Göz doktorunuzun oluşturduğu programa göre muayenelerinizi yaptırın.
Diyabet gibi altta yatan tıbbi durumları kontrol altına almaya çalışın.

Doktorumu ne zaman görmeliyim?

Katarakt belirtileriniz varsa veya görüşünüzde herhangi bir değişiklik fark ederseniz doktorunuzla iletişime geçin. Bulanık görme gibi sorunlar, kataraktın yanı sıra birçok potansiyel göz probleminin habercisi olabilir. Bu nedenle, uygun tedaviyi alabilmeniz için doktorunuza görünmeniz ve belirtilerinizin nedenini öğrenmeniz önemlidir.

Göz doktorunuza hangi soruları sormalısınız?

Katarakt belirtilerim var mı?
Kataraktım varsa ne kadar ilerlemiş?
Her iki gözüm de etkileniyor mu?
Sizce ne zaman ameliyata ihtiyacım olabilir?
Ameliyatın benim için riskleri nelerdir?
Benim için en iyi mercek türü hangisidir?
Ameliyat olana kadar daha iyi görmek için ne yapabilirim?
Hangi yaşam tarzı değişikliklerini yapmalıyım?