Diz kireçlenmesi yıllar içinde eklem kıkırdağının yıpranıp bozulması ile ileri yaşlarda ortaya çıkabileceği gibi, diz ağrısına neden olan hastalık, yaralanma, zedelenmeler sonrasında daha erken yaşlarda da başlayabilir. 

Sağlıklı bir dizde, tüm eklem bileşenleri uyum içinde çalışır. Dizdeki bir yapının zedelenmesi halinde ise bu uyum bozulur. Bu durumda diz ağrısı, şişlik, hareket kısıtlılığı, kaslarda güçsüzlük gibi yakınmalar ortaya çıkar. Basit bir zedelenmede kısa sürede iyileşme olursa diz ekleminde sorun kalmayabilir. Ancak belirgin hasar veya uzun süren sorunlarda eklemdeki diğer yapılar da olumsuz etkilenince dizin dengesi bozulur. Böylece başta kıkırdak olmak üzere tüm destekleyici yapılarda yıpranma başlar. Kıkırdaktaki yıpranma ve aşınma sonucu dizde kireçlenme gelişir. 

Diz kireçlenmesi risk faktörleri: 

• Şişmanlık (Obezite): Vücut ağırlığının her 0,5 kg artışı dizlere 1,5-2 kg ek yük binmesine neden olur.
• Diz çökme gerektiren meslekler; çiftçilik, yer döşeme işçiliği gibi çömelme ve dize yüklenmenin fazla olduğu işler. 
• Bazı sporlar; futbol, basketbol, kayak gibi sporlarda dizin zorlanma ve zedelenme oranı daha fazladır. 
• Travma ve zedelenmeler sonrası tekrarlama: Bir kez zedelenme olanlarda tekrar olma riski hiç olmayanlara göre daha fazladır. 
• Kaslarda güçsüzlük veya esneklik kaybı: Özellikle sporcularda kaslar arasındaki güç dengesi bozulduğunda veya kaslarda esneklik kaybı, kısalık olduğunda dizde zedelenme ve yaralanma riski artar. 

Diz kireçlenmesi belirtileri nelerdir? 

• Diz ağrısı 
• Dizde şişlik 
• Yürümede zorluk 
• Çömelip kalkmada zorluk 
• Merdiven inip çıkmakta zorluk 
• Diz hareketlerinde kısıtlılık, tutukluk 
• Hareket sırasında dizde çıtırtı sesi 
• Diz üstü uyluk kaslarında zayıflık 
• Diz ekleminde şekil bozukluğu 
• Bacakta şekil bozukluğu 

Diz kireçlenmesi tanısı:

Hastanın fiziksel muayenesi ve tahlil, röntgen, MR gibi tetkikler sonucu konur. Diz ağrısı muayenesi sırasında öncelikle hastanın yakınması ve tıbbi geçmişi hakkında bilgi alınır. Diz kireçlenmesi olanlarda rutin kan tahlil sonuçlarının normal olması beklenir. Ancak altta yatan romatizmal hastalık, enfeksiyon veya bu gibi durumların varlığından şüphelenildiğinde çeşitli kan tahlillerinin yapılması gerekir. 

Diz kireçlenmesinin tedavisi: 

Günümüzde diz kireçlenmesine kesin çözüm ve tedavi yöntemi henüz bulunmamıştır. Ancak diz kireçlenmesinde eklemdeki sorunun derecesine göre uygulanabilecek olan, ağrıyı hafifletmeye ve hareketleri iyileştirmeye yönelik çeşitli tedavi seçenekleri vardır. 

• Dize yük bindiren hareketlerden kaçınma 
• Kilo verme 
• İlaç tedavisi 
• Fizik tedavi ve egzersiz 
• Baston, dizlik, tabanlık kullanımı 
• Eklem içi hyaluronik asit enjeksiyonu 
• TZP-PRP (trombositten zengin plazma), kök hücre uygulamaları 
• Eklem içi kortizon iğnesi 
• Kriyoterapi ile sinir blokları 

Hafif veya orta dereceli diz kireçlenmesi olanlarda ilaç, fizik tedavi ve egzersiz ile ağrı ve dizdeki hareket zorluğunun azaltabileceği bilinmektedir. 

Artroskopi (Kapalı eklem cerrahisi) 

Artroskop; küçük kalem büyüklüğünde, minyatür, içinde video kamera olan bir alettir. Aletin içinden ekleme ışık yansır ve görüntü dış ekrana aktarılır. Bu skop diz eklemine 5mmlik küçük bir kesi yapılarak sokulur. Tanısal artroskopi ile eklem içinin görüntüsü ekranda izlenerek diz eklemindeki problemleri teşhis etmek mümkündür. Aynı seansta gerekirse açılacak diğer küçük deliklerden sokulan aletler ile girişimsel artroskopi yapılarak gerekli cerrahi işlemler de uygulanır. Başlıca avantajı küçük kesi ile işlem yapıldığından iyileşme süresini çok daha kısa olmasıdır 

Osteotomi (Kemiğin Kesilmesi) 

Bazen diz ekleminin bir tarafındaki zarar diğer tarafına oranla daha fazladır. Böyle durumlarda kaval veya uyluk kemiğinden kama şeklinde kemik parçası kesip çıkarılabilir. Buna osteotomi denir. Osteotomide amaç dizde kireçli taraftaki basıncı azaltacak şekilde yük dağılımını değiştirmektir.  Bu uygulama ile hastanın ağrısı hafifler ve hareketlerinde artış olur. 

Diz Eklem Protezi 

Daha ilerlemiş diz kireçlenmesi durumlarında ise kısmi veya tam diz protezi ameliyatları yapılır. Günümüzde diz protezi ameliyatları ile başarılı sonuçlar elde edilmektedir.