Parkinson Hastalığı

Parkinson hastalığı hareket sistemini etkileyen ilerleyici bir santral sinir sistemi hastalığıdır.

Şikayetler genellikle çok yavaş ve sinsi başlayan, tek elde hafif istirahat titremesi, hareketlerde yavaşlık, katılık, yüz mimiklerinde azalma gibi uzun süre göz ardı edilebilecek şikayetler olarak başlar. Zaman içinde dikkate alınacak hale gelirler.

Hastalığın erken dönemlerinde azalmış yüz mimikleri nedeniyle ifadesiz yüz, yürürken kollarını sallamadan donuklaşmış ve küçük adımlarla yürüme, konuşurken ses tonunda yumuşama ve titreme, dilde sürçme şeklinde farklılaşma görülebiliyor. Şikayetler kişiden kişiye değişmekle beraber yıllar içinde ilerlemektedir.

Parkinson hastalığı tedavisi olmayan bir hastalık olmaktan çıkamamıştır. Sadece şikayetleri baskılamak üzerine geliştirilen tedavi yöntemleri ve ilaçlar kullanılmaktadır.

Parkinson Hastalığının Semptomları Nelerdir?

Parkinson Hastalığı semptom ve bulguları kişiden kişiye değişim gösterir. Erken bulgular çoğu hasta tarafından fark edilmeyebilecek kadar hafif olabilir. Başlangıçta semptomlar tek taraflı veya bir tarafta daha hafif olabilir. Ancak yıllar içinde iki taraflı hale gelebilir.

Parkinson Hastalığının Bulgu ve Belirtileri Nelerdir?

Titreme: 

Başlangıçta genellikle tek el başparmağı ve işaret parmağının istirahatı sırasında istemsiz şekilde titreme olmakla beraber hap yuvarlama, para sayma gibi tarif edilen ileri geri hareketler şeklinde ince titreme de olabilir. İstirahat halindeyken olup eline istemli bir görev verdiğinde azalan titreme karakteristiktir.

Hareketlerde Yavaşlama (Bradikinezi): 

Zamanla istemli hareketlerin yavaşladığı, hareketi başlatmanın zorlaştığı katılık gözlenir. Örneğin; sandalyeden kalkarken zorlanma ve yavaşlama gibi.

Kaslarda Katılaşma (Rijidite): 

Belirli veya yaygın kaslarda hareket etmeyi zorlaştıracak kasılma, gevşeyememe hali gelişir.

Postür ve Denge Bozukluğu: 

Ayakta durma ve yürüme sırasındaki denge bozulup ‘otomatik hareketlerde azalma’ diye tabir edilen bozulmalar görülebilir. Ayrıca göz kırpma, gülümseme, yürürken kolları sallama gibi otomatik hareketlerde de azalma gözlenir.

Konuşmada Değişiklik: 

Daha yumuşak, peltek ve çekingen bir şekilde konuşma, monoton bir ses tonu, dil hareketlerindeki otomatizmanın bozulmasına bağlı dil sürçmesi gibi konuşmada zorlanmalar belirmeye başlar.

Ayrıca yazı yazmada bozulma, daha küçük yazma ya da yazamama gelişebilir.

Parkinson Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Beyinde, vücut kaslarının hareketlerinin kontrolünde orkestra şefi konumunda çalışan bölüm olan bazal ganglion hücrelerinde başlamaktadır. İlerleyen yıkım dejenerasyonunun oluştuğu buna bağlı bazı maddelerin (dopamin - asetilkolin) salgısının azaldığı veya bu maddelerin reseptörlerinde etkileşimin düştüğü gözlenmektedir.

Parkinson hastalığında; titreme ve katılık, bazal gangliondan salgılanan dopamin azalması ve buna karşılık asetilkolinin göreceli miktarda fazla kalması ortaya çıkan iki klinik bulgudur.

İncelendiğinde kas hareketlerinin ahenkli olabilmesi için tüm kaslar birbirine ters çalışan kas grupları halinde görevlendirilmişlerdir. Yani bir kas grubu gevşerken diğer kas grubunun kasılması gerekmektedir. Birbiriyle ters etkili çalışan kas gruplarının otomatik olarak eş zamanlı kasılma ve gevşemelerinin kontrolü bazal ganglion denilen bölgede gerçekleşmektedir. Orkestra şefi konumundaki hücrelerde başlayan dejenerasyon sonucu asetilkolin ve dopamin adı verilen nörotransmitter maddelerin salgılanması ve/veya reseptörlerde etkisi değişmektedir.

Sonuç olarak, azalmış dopamin nedeniyle hareketlerde katılık yani bir kas grubunun kasılması sırasında ters çalışan diğer kas grubunun gevşemeyip eş zamanlı kasılması sonucu hareketlerde yavaşlık ortaya çıkar.

Azalmış dopamine bağlı katılık çıkarken, dopamin azaldığı için asetilkolin denilen başka bir salgı maddesinin dopamine göre miktarı artmış konumda kaldığından ‘titreme komponenti’ ortaya çıkar. Bazı hastalarda titreme katılıktan önce veya daha ön planda ortaya çıkabilmektedir.

Azalmış dopamine bağlı hareketlerde yavaşlama sonucu eş zamanlı iki kas grubunun da kasılmasıyla hasta kaskatı kalmaktadır. Rigidite dediğimiz bu katılık sonucu ilk zamanlar sadece el, kol, bacak ve bazı kas grupları etkilenirken zamanla yaygınlaşabilir.

Parkinson hastalığının nedenleri tam bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin rol oynayabileceği düşünülmektedir. Örneğin; 

1-Genetik faktörler

2-Çevresel faktörler: 

Bazı toksinlerin ve çevresel faktörlerin Parkinson Hastalığı oluşum riskini artırabileceği düşünülmektedir.

Yapılan araştırmalarda bu hastaların beyin dokularında protein yapısı bozulmuş birikinti (Lewy Cisimciği adı verilen yapısı bozulmuş protein) kalıntılarından oluşan hücre içi materyal gözlenmekte ve bu hücrelerin diğer hücrelere göre erken yıkımının oluştuğu tespit edilmiştir. Hatta aynı birikintilere Alzheimer hastalığında erken yıkılan beyin hücrelerinde de rastlandığı bildirilmektedir. Bu konudaki araştırmalar devam etmektedir. Muhtemel hücre hasar mekanizmalarını açıklamaya çalışan çok sayıda araştırma süregelmektedir.

Klinik Bulgular ve Yakınmalar

1-Kognitif problemler, unutkanlık ve zihinsel fonksiyonlarda yavaşlama gözlenebilir: 

Genellikle hastalığın çok ileri devrelerinde olabileceği bildirilmektedir. Hastalığa yönelik tedaviden (dopamin) fayda görmeyen, hasta gruplarında, yaygın beyin hücre yıkımı sonrası gelişebildiği bildirilmektedir. (Demans-Parkinson bulguları birlikteliği)

2-Depresyon ve duygusal değişiklikler: 

Bazı hastalarda duygu durum değişiklikleri ve depresyona yatkınlık belirtilerinin çok erken dönemlerde başlayabildiği, kaygı ve depresyonla ilgili destek alınması gerektiği bildirilmektedir.

3-Yutma problemleri: 

Parkinson hastalığı; tek tip olmayan, her hastada farklı klinik belirti, bulgu ve ilerleme hızıyla seyrettiği bilinen hareket bozukluğu hastalıkları arasında ele alınan bir hastalıktır. Kaybolmuş kas otomatik kontrolü nedeniyle yutma güçlüğü de gelişmektedir.

Parkinson hastalığında şikayetler iki ana grupta toplanmaktadır. Birisi istirahat halinde olan titreme, diğeri ise hareketlerde yavaşlık ve katılık olarak gruplanabilir. Parkinson hastalığında, bazal ganglion dediğimiz hareketlerin otomatik kontrolünü sağlayan çekirdekte başlayan ilerleyici yıkımın yıllar içinde çok yavaş ve sinsi başlayan belirti ve bulgulara neden olduğu bilinmektedir.

İlaç ile tedavide bu iki nörotransmitter (asetilkolin, dopamin) üzerinden ilaç çalışmaları uygulanmaktadır.