Bu makaleyi sesli dinleyin Uzun Süreli Öksürüğün Yol Açtığı Sorunlar Nelerdir?
ÖKSÜRÜK
Öksürük, insan vücudunun ani bir tepkisi ve refleksidir. Öksürük üst solunum yollarının temizlenmesini sağlar. Boğaza takılan yabancı cisim ya da balgam gibi rahatsız edici etken maddelerin hava ile dışarı atılmasını sağlayan sistemdir. Öksürük, aspirasyona karşı akciğerleri koruyan ve aşırı miktarda yapılan salgının atılmasını sağlayan ani bir reflekstir.
Aslında solunum sisteminin bir savunma mekanizması olan öksürük sağlıklı kişilerde çok nadiren görülür. Basit sebeplerle ortaya çıkan öksürükler, kısa süreli ve geçici öksürükler olması ile birlikte altta yatan ciddi bir hastalığın belirtisi de olabilir. Ciğerlere solunum ile alınan partiküller, aşırı mukus sekresyonu, inflamatuar eksuda, herhangi yabancı cisim, endobronşiyal lezyon ve bronş basıları öksürüğe sebep olan nedenlerdendir. Özellikle hemen her türlü akciğer ve kalp hastalıklarında öksürük görülebilir.
Bunlar haricinde viral enfeksiyonlara bağlı öksürükler oluşur ve geçmeyen öksürüklerin en büyük sebebi budur. Öncelikle öksürük 2-3 haftadan kısa sürüyorsa ve öksürük ile beraber başka rahatsızlıklar oluşmamışsa ayrıntılı ve yoğun bir tedavi gerekmez. Fakat 4-5 hafta süren öksürükler varsa, gece uyumayı engelliyorsa ayrıntılı ve yoğun bir tedavi süreci başlatılmalıdır.
Uzun Süreli Öksürüğün Yol Açacağı Sorunlar Nelerdir?
- Baş ağrısı, bulantı ve hatta kusma
- Boğaz ağrısı ve ses kısıklığı
- Bulaşıcı bir hastalıktan kaynaklanıyorsa fiziksel izolasyon gerekebilir.
- Geceleri rahatsızlık ve uykusuzluk
- Göğüste ağrı
- Hayal kırıklığı, öfke, kaygı ve depresyon
- Normal yeme ve/veya içmede zorlanma
- Özellikle yaşlılarda kaburga kırılması
- Sürekli devam eden öksürük, psikolojik etkiler ortaya çıkarabilir. Hastayı sosyal olaylardan kısıtlanmış hissettirebilir.
- Üriner inkontinans (idrar kaçırma)
- Yorucu olabilir ve günlük faaliyetler için enerjinizi azaltabilir.
Akut Öksürük Nedenleri Nelerdir?
Akut diğer bir deyişle 3 haftadan kısa süren öksürük genellikle üst veya alt solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanır. Üst ve alt solunum yollarını etkileyerek öksürüğe sebep olabilen unsurlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır.
- Grip
- Soğuk Algınlığı
- Farenjit
- Bahar Alerjisi
- Bronşit
- Zatürre
- Boğmaca Hastalığı
- Tahriş edici madde solumak
- Akut Sinüzit
Kronik Öksürük Nedenleri Nelerdir?
- Sigara kullanımı
- Geniz akıntısı
- Solunum yollarını döşeyen mukoza tabakasında kuruluk
- Gastroözofageal reflü hastalığı
- Astım
- Solunum yolu alerjileri
- Bazı ilaçlar (Örneğin ACE İnhibitörleri)
- Kistik fibrozis
- KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıkları)
- Üst solunum yolu ve yutma kaslarının işlevini zayıflatan Parkinsonizm gibi nöromüsküler kaynaklı hastalıklar,
- Tüberküloz
- Akciğer mantar enfeksiyonları
- Akciğer embolisi
- Akciğer kanseri
Öksürük Tedavisi Nasıl Olur?
Oluşan öksürükte herhangi bir hafifleme yoksa, 3 hafta boyunca devam ederse veya daha da şiddetli bir hale gelirse doktora gitmek gerektiği unutmamalıdır. Genellikle öksürükte altta yatan ciddi bir hastalık saptanmaz. Ancak nadir olan bazı durumlarda uzun süren bir öksürük, akciğer kanseri ya da kalp yetmezliği gibi acil tedavi gerektiren daha ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu durumda öncelikle balgam örneği alınır. Ardından ciğer filmi çekilir. Gerekli görüldüğünde alerji ve nefes testi yapılır.
Öksürüğe Ne İyi Gelir?
- Bol bol dinlenilmeli
- Yüksek miktarda su tüketilmeli
- Sıcak, ballı, limonlu su içilmeli (Bebekler için uygun değildir.)
- Buharlı duşlar
- Sıcak çaylar
Pastiller size yardımcı olmadığında, öksürüğü hafifletmek için doktorun önerdiği çeşitli ilaçlar kullanılabilir.
Ağır veya hafif ayrımı olmaksızın birçok hastalık öksürüğe neden olabilir. Her ne kadar öksürük giderici ilaçlar öksürüğü kontrol etmeye yardımcı olsa bile bunlar sorunun asıl kaynağını çözmeye yönelik değillerdir. Sağlık personeline başvurmak öksürüğün nedenlerini ve duruma en uygun tedaviyi bulmak için en iyi yöntemdir.
Evde veya işyerinizde öksürüğe neden olan herhangi bir tahriş edici unsur varsa bunlardan kaçınılmalıdır. Öksürük belirli bir alerjiden kaynaklanıyorsa yine bundan kaçınmak gerekir. Örneğin; polen nedeniyle Saman Nezlesi oluşuyorsa polen seviyesi yüksek olduğunda dışarıda bulunmamaya gayret edilmelidir. Hava durumu günlük olarak kontrol edilmelidir.
Hava nemlendiricisi veya buharlı bir duş, burun tıkanıklığını azaltmaya yardımcı olur. Sürekli öksürmekten kronik olarak tahriş olmuş boğaz ile hava yollarını rahatlatır. Doktorunuzun da yardımıyla hayat tarzınıza uygun şekilde belirlenmiş bir tedavi ortaya çıkarılmalıdır.
Öksürük damlaları ve emilen sert şeker kullanımı tükürük üretimini arttırır. Bu da kuru öksürük ile boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olur. Ancak üç yaşın altındaki çocuklara bu sert şekerler boğulma riski nedeniyle asla verilmemelidir.
Kronik öksürüklerde ise doktorunuza başvurmalısınız. Birçok vakada sürekli öksürükle başa çıkmak için çok disiplinli bir sağlık bakım ekibi gereklidir. Doktorlara öksürüğünüz ve durumunuz hakkında soru sormak ve detaylı bilgi almak sağlığınız için çok verimli sonuçlar sağlayacaktır.
Öksürüğün tıbbi nedeni bulunduktan sonra aşağıda belirtilen yöntemlerden doktorun tavsiye ettikleri ile öksürüğün hafifletilmesi kolaylaştırılabilir.
Mukus veya balgam üreten verimli öksürük türü, buharlı ortamlar yardımıyla düzelebilir. Sıcak bir duş veya banyoyu buharla doldurmak ve semptomlar geçene kadar bu buharda birkaç dakika kalmak işe yarayacaktır. Alternatif olarak bir buhar kabı kullanılabilir.
Bunu yapmak için büyük bir kaseye sıcak su doldurup, üzerine eğilip, bir havluyu başın üzerinde tutmak buharı hapsedecektir. Bu buharlı ortamda bir kaç dakika beklemek rahatlamayı sağlayabilir.
Öksürük ya da soğuk algınlığı olanlar için yeterli sıvı almak çok önemlidir. Oda sıcaklığındaki içecekler; öksürük, burun akıntısı ve hapşırmayı hafifletebilir. Bunun için saf et veya tavuk suyu, bitkisel çaylar, kafeinsiz siyah çay, ılık su veya meyve sularının etkili olduğu görülmektedir. Başta yoğurt olmak üzere probiyotik bakımından güçlü gıdalar tüketmek öksürüğün hafiflemesine yardımcı olabilir.
Zencefil, antienflamatuar özelliklere sahiptir. Kuru öksürük ve astım öksürüğünün yanı sıra görülebilen bulantıyı ya da ağrıyı hafifletebilir. Bir bardak sıcak suya 20-40 gr taze zencefil dilimi eklemek ve bir kaç dakika demlemek rahatlatıcı bir çay üretebilir. Zencefilin yoğun tadını yumuşatmanın yanı sıra öksürüğü daha da hafifletmek için özellikle bal ya da limon suyu eklenebilir.
Tek başına bal, iltihaplı bir boğazı rahatlatır ve öksürük sıklığını azaltabilir. Ancak bal, Botulizm riski nedeniyle 1 yaşın altındaki çocuklara verilmemelidir.
Kekik mutfakta olduğu kadar tıpta da önemli bir yere sahiptir. Öksürük, boğaz ağrısı, bronşit ve sindirim sorunlarında yardımcı olabilir. Kekik içeren bir öksürük şurubu ya da bir fincan sıcak suya 2 çay kaşığı kuru kekik ekleyerek yapılan kekik çayı 10 dakika demlendikten sonra süzülüp kullanılabilir.
Hatmi kökü, öksürük ve boğaz ağrısının tedavisi olarak uzun süredir kullanılan bir bitkidir. Bitki, yüksek müsilaj içeriği nedeniyle öksürükten kaynaklanan tahrişi hafifletebilir. Müsilaj; boğazı kaplayan kalın, yapışkan bir maddedir. Kurutulmuş bitki veya torbalanmış çay olarak mevcut olan hatmi kökünü sıcak suya koyduktan sonra sıcak ya da ılık olarak içmek etkili olabilir.
Ananas içinde bulunan bromelain enzimi, antienflamatuar ve mukolitik özelliklere sahiptir. Balgamı parçalayıp vücuttan atılmasını kolaylaştırabilir. Bunun için meyvenin suyundan çok etinin yenilmesi daha verimli sonuçlar sağlayacaktır.
Tuzlu su gargarası, boğaz ağrısı ve ıslak öksürük için kullanılan destekleyici tedaviler arasında en etkili olanlardan biridir. Tuzlu su, boğazın arkasındaki balgam ve mukusu azaltarak öksürüğü azaltır.
Yarım çay kaşığı tuzu eriyene kadar bir bardak ılık suya karıştırmak gargara için yeterlidir. Tuzlu suyu ağzın arkasında birkaç dakika beklettikten sonra tükürmek gereklidir. Gargara, öksürük düzelene kadar her gün birkaç kez tekrarlanabilir.
Reflü çok yaygın bir öksürük nedenidir. Reflüyü tetikleyecek gıdalardan kaçınmak, bu durumu ortadan kaldırmanın ve bundan kaynaklanan öksürüğü azaltmanın en iyi yollarından biridir. Her bireyin kaçınması gereken farklı reflü tetikleyicileri olabilir. Bunların belirlenmesi için bir hekime başvurmak gerekir.
Sigara Kullanımı ve Öksürük
Sigarayı bırakmak öksürüğün kontrol altına alınmasına yardımcı olmak için her zaman en iyi yoldur. Aynı zamanda nefes borusu ve akciğerlerin sağlığı için de her zaman en iyi seçenektir. Sigara kullanmak o ana kadar ciğerlerinize kronik olarak zarar verse ve her gün öksürüyor olsanız bile bırakmanız durumunda başka bir tedavi gerekmeden öksürüğünüz iyileşebilir. Pasif içicilikten mutlaka kaçınılmalıdır.